Σπανίως απουσιάζει για πολύ καιρό από την επικαιρότητα ο διάσημος Κινέζος (αντιφρονών) καλλιτέχνης. Η σημερινή αφορμή όμως είναι αναμφισβήτητα συμβολική αφού σήμερα έγιναν τα αποκαλυπτήρια της σημαίας που του ζητήσαν να σχεδιάσει επίσημοι καλλιτεχνικοί οργανισμοί του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και διεθνείς οργανισμοί για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η ανάθεση έγινε για να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην επέτειο των 70 χρόνων από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, με την προοπτική να κυματίσει αυτό το νέο σύμβολο σε δημόσιους οργανισμούς, σχολεία, νοσοκομεία και ιδρύματα για μια εβδομάδα τον ερχόμενο Ιούνιο.

«Δεν θυμάμαι να υπήρξε ποτέ κάτι σαν επίσημο σύμβολο για τα ανθρώπινα δικαιώματα» λέει κατά τη συνέντευξη που έδωσε στον Guardian στο στούντιο του στο Βερολίνο όπου βρίσκεται εξόριστος από το 2015. «Ήταν καιρός νομίζω», προσθέτει καθώς δείχνει μια σειρά από φωτογραφίες που αποτέλεσαν την έμπνευση για το σχέδιο που κοσμεί τη σημαία που δημιούργησε για τη βαρυσήμαντη επέτειο.

Πρόκειται για εικόνες που δείχνουν τις λασπωμένες πατημασιές προσφύγων που ανήκουν στο λαό των Ροχίνγκια που αναγκάστηκαν να φύγουν από την πολιτεία Ρακίν της Μυανμάρ όπου κατοικούσαν, για να γλιτώσουν τη γενοκτονία από τον τοπικό στρατό και να αναζητήσουν άσυλο στο γειτονικό Μπαγκλαντές.

«Είναι πολύ δύσκολο φυσικά να εικονογραφήσεις με κάποιον τρόπο μια τόσο μεγάλη και αφηρημένη έννοια, αλλά σκέφτηκα ότι ένα τέτοιο αποτύπωμα συνδέει όλους όσους εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους: στην Αφρική, στο Αφγανιστάν, στο Μπαγκλαντές, οπουδήποτε. Δεν υπάρχει πιο ανθρώπινο ίχνος από μια πατημασιά».

Ο Ai Weiwei πιστεύει ότι οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης έχουν διαβρώσει μια κοινή αντίληψη που υπήρχε για τα ανθρώπινα δικαιώματα: «Όλο και λιγότερο άνθρωποι κάνουν λόγο πλέον για ανθρώπινα δικαιώματα μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου. Αντίθετα χρησιμοποιούμε όρους όπως 'κοινές αξίες' για να μην προσβάλλουμε τις Κινεζικές αρχές με τις οποίες κάνουμε business».

«Οι άνθρωποι του 'πρώτου κόσμου' δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι ο τρόπος ζωής τους επηρεάζει τον τρόπο ζωής των ανθρώπων παντού. Αυτοί που φτιάχνουν τα iPhones στην Κίνα δεν έχουν ούτε τα στοιχειώδη δικαιώματα και καταλήγουν να πηδάνε από τα παράθυρα των εργοστασίων».

Ο Κινέζος εικαστικός πήρε μαζί του τον εννιάχρονο γιο του στο πρόσφατο ταξίδι του στο Μπαγκλαντές – στα πλαίσια ενός φιλμ που ετοιμάζει – όπως είχε κάνει και σε άλλα ερευνητικά ταξίδια του.

«Έχει έρθει μαζί μου στους περισσότερους καταυλισμούς προσφύγων και στα πιο φτωχά γκέτο που έχω επισκεφτεί, από τη Μυτιλήνη ως τις περιοχές των καρτέλ στο Μεξικό. Δεν είναι ότι θέλω να διδαχτεί κάτι, αλλά με την έκθεσή του σε τέτοιου είδους πληροφορία έχει ήδη αναπτύξει μια ευαισθησία σχετικά με το τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Και επίσης έχει την ευκαιρία να με βλέπει να μαλώνω με κόσμο».

«Δεν υπάρχει περίπτωση να μη μαλώσω όπου κι αν βρεθώ. Ακόμα κι εδώ μαλώνω με Γερμανούς που μου λένε ότι θα έπρεπε να είμαι ευγνώμων που με 'πληρώνουν' για να μ' έχουν εδώ ως πρόσφυγα. Αυτή είναι η πραγματικότητα στη Γερμανία σήμερα, οι αφίσες που βλέπω στο δρόμο και λένε: 'Μπορούμε να κάνουμε τα δικά μας μωρά, δεν χρειαζόμαστε τους ξένους'. Αυτή είναι η πραγματικότητα στην Ευρώπη γενικά και είναι πολύ τρομακτική γιατί μοιάζει ακριβώς με αντανάκλαση της δεκαετίας του 1930».