Ας πάρουμε όλοι ένα τηλεβόα στα χέρια κι ας το μεταδώσουμε με όλη τη δύναμη των φωνητικών μας χορδών και των πνευμόνων μας: οι καυτές αυγουστιάτικες μέρες που διανύουμε είναι οι κατεξοχήν επικίνδυνες.

Ζητάμε λοιπόν από τον κύριο Λοίζο Λοίζου, ανώτερο λειτουργό στο Τμήμα Δασών, στον οποίο μας παρέπεμψαν μιας και η θέση του για ολόκληρη την περιοχή του Τροόδους είναι, μας είπαν, κομβική, να μας βοηθήσει αναφορικά με τη γνώση και την παιδεία που όλοι οφείλουμε να αποκτήσουμε για έγκαιρη αποφυγή του κακού.

Ο κύριος Λοίζου μοιράζεται μαζί μας inside info αλλά και πολύ χρήσιμες πληροφορίες πρόληψης τόσο γενικού περιεχόμενου όσο και ειδικού ενδιαφέροντος για την Κύπρο και τις ιδιαίτερες κλιματολογικές και άλλες συνθήκες.

η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια, λόγω των κλιματικών αλλαγών και της υπερθέρμανσης

Καιρός, κλιματική αλλαγή και θερσμική ευθύνη στη νήσο Κύπρο

Οι μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί μας με τα παρατεταμένα θερμά και ξηρά καλοκαίρια και τους δυνατούς ανέμους, η τοπογραφία με το έντονο ανάγλυφο των δασικών εδαφών και τις μεγάλες κλίσεις, καθώς και τα χαρακτηριστικά της βλάστησης λόγω της ποσότητας, της συνέχειας και της ευφλεκτότητας τους, αποτελούν τους κύριους παράγοντες για τους οποίους ο κίνδυνος δασικών πυρκαγιών στην Κύπρο είναι εξαιρετικά μεγάλος, καθ’ όλη τη διάρκεια της θερινής περιόδου.

Διάφοροι άλλοι παράγοντες όπως η συσσώρευση εύφλεκτης καύσιμης ύλης εξαιτίας της εγκατάλειψης της υπαίθρου και των αλλαγών χρήσεων γης, η έντονη ανάπτυξη και οι διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες που παρατηρούνται σε δασικές και παραδασόβιες περιοχές, τα ελλειπή προληπτικά μέτρα σε αρκετά ιδιωτικά κτήματα που συνορεύουν με δάση, επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών.

Το μέγεθος, τα χαρακτηριστικά και οι συνέπειες των δασικών πυρκαγιών, κάνουν εύκολα αντιληπτό στον καθένα, το γιατί αποτελούν ένα τόσο μεγάλο και περίπλοκο πρόβλημα, που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Σύμφωνα με μελέτες και προβλέψεις ειδικών, η κατάσταση με τις δασικές πυρκαγιές αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια, λόγω των κλιματικών αλλαγών και της υπερθέρμανσης που βιώνει ο πλανήτης μας. Η αλλαγή του κλίματος είναι πιθανό να προκαλέσει περισσότερη ξηρασία, υψηλότερες θερμοκρασίες και περιόδους με ισχυρότερους ανέμους, ειδικά στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Το φαινόμενο αυτό πολύ πιθανόν να οδηγήσει στην αύξηση της διάρκειας και στην επιδείνωση των συνθηκών της αντιπυρικής περιόδου, στην επέκταση των περιοχών που θα διατρέχουν κίνδυνο και στην αύξηση της πιθανότητας έναρξης πυρκαγιών, της ταχύτητας διάδοσης καθώς και της δριμύτητάς τους.

Στην Κύπρο, τη νομική, διοικητική και τεχνική ευθύνη κατάσβεσης των δασικών πυρκαγιών, δηλαδή των πυρκαγιών που εκδηλώνονται ή εξαπλώνονται μέσα σε κρατικό δάσος ή σε απόσταση δύο (2) χιλιομέτρων από την οροθετική γραμμή του κρατικού δάσους ή των πυρκαγιών που κατά την κρίση του Διευθυντή μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο οποιοδήποτε κρατικό δάσος, τη φέρει το Τμήμα Δασών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.

στα αρχικά στάδια είναι εύκολη η κατάσβεση

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ

Είναι αποδεδειγμένο και γενικά παραδεκτό ότι, όταν μια δασική πυρκαγιά εξαπλωθεί είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Αντίθετα, στα αρχικά στάδια είναι εύκολη η κατάσβεση κάθε πυρκαγιάς, ακόμα και με τον ελάχιστο εξοπλισμό. Έτσι, τα τελευταία χρόνια, σε αρκετές πυρόπληκτες χώρες, έχει εδραιωθεί μια νέα αντίληψη. Το ζητούμενο πλέον είναι η έγκαιρη ανίχνευση των πρώτων εστιών πυρκαγιάς, η άμεση αναφορά της ύπαρξής τους και η γρήγορη επέμβαση και κατάσβεσή τους, πριν την περαιτέρω εξάπλωσή τους. Το Τμήμα Δασών λειτουργεί ένα αποτελεσματικό σύστημα ανίχνευσης δασικών πυρκαγιών, ικανό να εντοπίσει και να αναφέρει σε σύντομο χρονικό διάστημα κάθε εστία πυρκαγιάς, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα για ταχεία επέμβαση και έγκαιρη προσβολή και κατάσβεσή της στα αρχικά της στάδια, προτού εξαπλωθεί. Τα κυριότερα μέσα ανίχνευσης και αναγγελίας δασικών πυρκαγιών που διαθέτει το Τμήμα Δασών είναι:

• Παρατηρητήρια δασικών πυρκαγιών (Πυροφυλάκια, Θέσεις Παρατήρησης) Η παρατήρηση και επιτήρηση των δασικών εκτάσεων για την ύπαρξη καπνού ή φωτιάς, επιτυγχάνεται μέσω της λειτουργίας ενός δικτύου πυροφυλακίων και θέσεων παρατήρησης, τα οποία βρίσκονται σε ψηλά στρατηγικά σημεία των δασών και τα οποία επανδρώνονται κατά την καλοκαιρινή περίοδο με έμπειρους παρατηρητές.

• Περιπολίες Σε δασικές περιοχές οι οποίες βρίσκονται εκτός του οπτικού πεδίου των παρατηρητηρίων, οργανώνονται και εκτελούνται περιπολίες, συνήθως με μικρά πυροσβεστικά οχήματα ταχείας επέμβασης. Αποστολή των δασικών περιπόλων είναι η παρατήρηση για την ύπαρξη καπνού ή φωτιάς, η άμεση επέμβαση και καταστολή κάθε πυρκαγιάς, η πληροφόρηση του κοινού και η εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας.

• Αυτόματο σύστημα ανίχνευσης πυρκαγιών Για σκοπούς συνεχούς επιτήρησης και πυροπροστασίας της ευαίσθητης και εξαιρετικής περιβαλλοντικής σημασίας χερσονήσου του Ακάμα, το Τμήμα Δασών εγκατέστησε και λειτουργεί αυτόματο σύστημα ανίχνευσης δασικών πυρκαγιών προηγμένης τεχνολογίας.

• Τηλεφωνική γραμμή αναφοράς δασικών πυρκαγιών Το κοινό μπορεί να αναφέρει οποιαδήποτε στιγμή καθόλη τη διάρκεια του 24ώρου, χωρίς την καταβολή τέλους, την ύπαρξη καπνού ή φωτιάς στα δάση, μέσω του τηλεφωνικού αριθμού 1407.

ΠΡΟΚΑΤΑΣΤΟΛΗ Τα προκατασταλτικά μέτρα συμπεριλαμβάνουν κυρίως υποδομές οι οποίες έχουν ως σκοπό τη μείωση της πιθανότητας εξάπλωσης κάθε πυρκαγιάς και τη διευκόλυνση των δυνάμεων πυρόσβεσης στις επιχειρήσεις κατάσβεσης. Τα κυριότερα προκατασταλτικά μέτρα που εφαρμόζει το Τμήμα Δασών είναι:

• Αντιπυρικές λωρίδες Οι αντιπυρικές λωρίδες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό έργο αντιπυρικής υποδομής, αφού εκτός του ότι αποτρέπουν την επέκταση των δασικών πυρκαγιών λόγω της διακοπής της συνέχειας της βλάστησης, παρέχουν πρόσβαση στα πυροσβεστικά οχήματα και στο προσωπικό.

• Δασικοί δρόμοι Το δασικό οδικό δίκτυο, είναι ένα βασικό και απαραίτητο έργο υποδομής, αφού συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση του δάσους και στην προστασία του από τις δασικές πυρκαγιές, παρέχοντας πρόσβαση στα επίγεια μέσα πυρόσβεσης και στο προσωπικό κατάσβεσης.

• Δασικές τηλεπικοινωνίες Το Τμήμα Δασών διαθέτει ανεξάρτητο ασύρματο τηλεφωνικό δίκτυο με δυνατότητα παγκύπριας κάλυψης, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για την αναφορά πυρκαγιών και για σκοπούς συντονισμού κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων κατάσβεσης.

• Δασοκομικοί χειρισμοί Οι δασοκομικοί χειρισμοί στοχεύουν στη μείωση του κινδύνου έκρηξης αλλά και της ταχύτητας εξάπλωσης των πυρκαγιών και περιλαμβάνουν κλαδεύσεις, αραιώσεις και καθαρισμό της βλάστησης κατά μήκος πολυσύχναστων δασικών και υπεραστικών δρόμων καθώς και σε χώρους όπου ο κίνδυνος έναρξης και επέκτασης πυρκαγιών είναι μεγάλος.

• Παροχές νερού Για σκοπούς ανεφοδιασμού των πυροσβεστικών οχημάτων με νερό σε περίπτωση πυρκαγιάς, το Τμήμα Δασών διαθέτει δίκτυο υδατοδεξαμενών και υδροστομίων σε όλες τις δασικές περιοχές.

• Ελικοδρόμια Τα ελικοδρόμια που βρίσκονται στα κρατικά δάση χρησιμοποιούνται από τα ελικόπτερα σε περίπτωση ανάγκης, κυρίως για την αεροδιακομιδή τραυματιών και για τη μεταφορά προσωπικού κατάσβεσης, εφοδίων και εξοπλισμού πυρόσβεσης.

Κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου, οι δασικοί σταθμοί χρησιμοποιούνται και ως δασοπυροσβεστικά κέντρα

ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ

Η καταστολή των δασικών πυρκαγιών είναι δύσκολη και επικίνδυνη εργασία που απαιτεί ένα άρτια οργανωμένο σύστημα, με επαρκή μέσα και προσωπικό. Στόχος των κατασταλτικών μέτρων που περιγράφονται πιο κάτω, είναι η όσο το δυνατό ταχύτερη επέμβαση και καταστολή κάθε πυρκαγιάς στα αρχικά της στάδια και ο περιορισμός των καταστροφών που προκαλούνται. Αυτό επιτυγχάνεται με την καθολική εφαρμογή του Σχεδίου «Αστραπή», που προνοεί και διασφαλίζει τη συγκέντρωση και εμπλοκή του μεγαλύτερου δυνατού όγκου και αριθμού δυνάμεων στο μικρότερο δυνατό χρόνο στο επεισόδιο, ώστε κατά το δυνατόν οι δασικές πυρκαγιές να καταστέλλονται εν τη γενέσει τους.

Δασικοί Σταθμοί Σε όλες τις δασικές περιοχές υπάρχουν δασικοί σταθμοί, οι οποίοι στελεχώνονται από προσωπικό του Τμήματος Δασών. Κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου, οι δασικοί σταθμοί χρησιμοποιούνται και ως δασοπυροσβεστικά κέντρα, λειτουργούν δηλαδή ως χώροι στους οποίους φιλοξενούνται οι δασικοί υπάλληλοι και οι δασοπυροσβέστες που βρίσκονται σε καθήκον επιφυλακής. Διαθέτουν όλο τον απαραίτητο πυροσβεστικό εξοπλισμό, καθώς επίσης πυροσβεστικά και άλλα οχήματα.

Επιφυλακή δασικών υπαλλήλων Κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου εφαρμόζεται πρόγραμμα επιφυλακής των δασικών υπαλλήλων, σύμφωνα με το οποίο σε κάθε δασικό σταθμό και όλες τις ημέρες της εβδομάδας, δασικοί υπάλληλοι παραμένουν σε επιφυλακή και βρίσκονται σε συνεχή ετοιμότητα για άμεση επέμβαση και καταστολή, κάθε επεισοδίου δασικής πυρκαγιάς.

Δασοπυροσβεστικό Σώμα Το Σώμα Δασοπυροσβεστών συγκροτείται στις αρχές κάθε καλοκαιρινής περιόδου και κατανέμεται σε ομάδες των 8 - 20 ατόμων, οι οποίοι τοποθετούνται στους διάφορους δασικούς σταθμούς. Όλοι οι δασοπυροσβέστες τυγχάνουν συνεχούς εκπαίδευσης και βρίσκονται σε συνεχή ετοιμότητα για την αντιμετώπιση κάθε επεισοδίου πυρκαγιάς.

Πυροσβεστικά οχήματα Το Τμήμα Δασών διαθέτει πυροσβεστικά οχήματα διαφόρων τύπων, τα οποία είναι κατανεμημένα στους δασικούς σταθμούς.

Συστήματα πυρασφάλειας Σε πολυσύχναστους χώρους στα δάση, όπως είναι οι εκδρομικοί και κατασκηνωτικοί χώροι, έχουν εγκατασταθεί συστήματα πυρασφάλειας, που μπορούν ανά πάσα στιγμή να χρησιμοποιηθούν για την κατάσβεση πυρκαγιάς.

Βαρέα οχήματα Οι προωθητές γαιών (εκσκαφείς), χρησιμοποιούνται κυρίως για την κατασκευή προκατασταλτικών έργων, όπως η διάνοιξη και συντήρηση αντιπυρικών λωρίδων και δρόμων. Σε περίπτωση πυρκαγιάς, ενισχύουν σημαντικά τις επιχειρησιακές δυνατότητες των δυνάμεων κατάσβεσης.

Οχήματα μεταφοράς προσωπικού Τα οχήματα μεταφοράς προσωπικού χρησιμεύουν για τη μεταφορά του προσωπικού στο σημείο της πυρκαγιάς. Τα περισσότερα από αυτά τα οχήματα διαθέτουν κίνηση και στους 4 τροχούς που τα καθιστά ιδιαίτερα ευκίνητα σε δρόμους και προσπελάσιμες αντιπυρικές λωρίδες.

Πτητικά μέσα Τα εναέρια μέσα πυρόσβεσης διαδραματίζουν σημαντικό και πολλές φορές καθοριστικό ρόλο, κατά τις επιχειρήσεις κατάσβεσης των δασικών πυρκαγιών. Η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει αριθμό πτητικών μέσων πυρόσβεσης, αποτελούμενα από τα δύο πυροσβεστικά αεροπλάνα του Τμήματος Δασών και αριθμό πυροσβεστικών ελικοπτέρων από διάφορες άλλες υπηρεσίες του Κράτους.

Συντονιστικό κέντρο πυρόσβεσης Το συντονιστικό κέντρο πυρόσβεσης αποτελεί το χώρο στον οποίο γίνεται ο συντονισμός των επιχειρήσεων κατάσβεσης μεγάλων δασικών πυρκαγιών.

Συνεργασία με άλλες Υπηρεσίες Το Τμήμα Δασών συνεργάζεται στενά με όλους τους φορείς και υπηρεσίες που εμπλέκονται στη δασοπυρόσβεση, με απώτερο στόχο την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος των δασικών πυρκαγιών στον τόπο μας.

Εθελοντικές ομάδες δασοπυρόσβεσης Η συγκρότηση και η ενεργός εμπλοκή οργανωμένων εθελοντικών ομάδων, ενισχύει σημαντικά τις προσπάθειες για αντιμετώπιση του προβλήματος των δασικών πυρκαγιών.

Αν εντοπίσετε καπνό ή φωτιά, ενημερώστε αμέσως το Τμήμα Δασών στο τηλ. 1407

ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

(α) Οδηγίες πυροπροστασίας για όσους επισκέπτονται τα δάση ☞ Απαγορεύεται να πετάτε αναμμένα τσιγάρα ή σπίρτα. ☞ Συμβουλεύετε τα παιδιά σας να μην παίζουν με σπίρτα, αναπτήρες, τσιγάρα ή κεριά. ☞ Να έχετε υπόψη ότι το άναμμα φωτιάς για ετοιμασία φαγητού επιτρέπεται μόνο στις ψησταριές που βρίσκονται στους εκδρομικούς χώρους και πουθενά αλλού. ☞ Πριν την αναχώρησή σας από τον εκδρομικό χώρο, βεβαιωθείτε ότι τα κάρβουνα που ανάψατε, έχουν σβήσει τελείως. ☞ Αποφεύγετε να κυκλοφορείτε άσκοπα μέσα στα δάση και τηρείτε τα απαγορευτικά πρόσβασης. ☞ Η κατασκήνωση εντός του δάσους επιτρέπεται μόνο στους κατασκηνωτικούς χώρους. ☞ Απαγορεύεται η απόρριψη ή εναπόθεση εύφλεκτων ουσιών αλλά και οποιονδήποτε σκυβάλων μέσα στα κρατικά δάση. ☞ Αν δείτε άτομο να προβαίνει σε ενέργεια που πιθανόν να προκαλέσει πυρκαγιά, προσπαθήστε να το μεταπείσετε ή ενημερώστε αμέσως το Τμήμα Δασών. ☞ Αν εντοπίσετε καπνό ή φωτιά, ενημερώστε αμέσως το Τμήμα Δασών στο τηλ. 1407.

(β) Οδηγίες πυροπροστασίας για άτομα που εκτελούν γεωργικές ή άλλες εργασίες μέσα ή κοντά σε δάση

☞ Απαγορεύεται να πετάτε αναμμένα τσιγάρα ή σπίρτα. ☞ Το κάψιμο της αποκαλάμης, απαγορεύεται. ☞ Αποφεύγετε τη χρήση οξυγονοκόλλησης, σμυρίλιου ή άλλου εργαλείου που παράγει σπινθήρες. Συχνά η χρήση των εργαλείων αυτών προκαλεί πυρκαγιά. ☞ Σε περίπτωση που διαθέτετε και χρησιμοποιείτε ηλεκτρογεννήτρια ή μηχανοκίνητη υδραντλία, διατηρείτε καθαρό τον περίγυρο από χόρτα και εύφλεκτα υλικά. ☞ Αποφεύγετε να αποθηκεύετε εύφλεκτα υλικά στην ιδιοκτησία σας. ☞ Δημιουργήστε και διατηρείτε καθαρή, αντιπυρική ζώνη περιμετρικά του κτήματος σας. ☞Τοποθετήστε γύρω από το κτήμα σας βρύσες ή πυροσβεστικές φωλιές με λάστιχα νερού, με μήκος που φτάνει σε όλα τα σημεία του κτήματός σας. ☞ Προμηθευτείτε με κατάλληλους πυροσβεστήρες και άλλα εργαλεία πυρόσβεσης (τσάπες, φτυάρια κλπ). ☞ Αν δείτε άτομο να προβαίνει σε ενέργεια που πιθανόν να προκαλέσει πυρκαγιά, προσπαθήστε να το μεταπείσετε ή ενημερώστε αμέσως το Τμήμα Δασών. ☞ Αν εντοπίσετε καπνό ή φωτιά, ενημερώστε αμέσως το Τμήμα Δασών στο τηλ. 1407.

(γ) Οδηγίες πυροπροστασίας για άτομα που διαμένουν μόνιμα ή περιοδικά σε δασικές ή παραδασόβιες περιοχές

☞ Απαγορεύεται να πετάτε αναμμένα τσιγάρα ή σπίρτα και να καίγετε σκουπίδια, ξηρά χόρτα ή κλαδιά στην αυλή του σπιτιού σας. ☞ Συμβουλεύετε τα παιδιά σας να μην παίζουν με σπίρτα, αναπτήρες, τσιγάρα ή κεριά. ☞ Αποφεύγετε τη χρήση οξυγονοκόλλησης, σμυρίλιου ή άλλου εργαλείου που παράγει σπινθήρες. Συχνά η χρήση των εργαλείων αυτών προκαλεί πυρκαγιά. ☞ Σε περίπτωση που διαθέτετε και χρησιμοποιείτε ηλεκτρογεννήτρια ή μηχανοκίνητη υδραντλία, διατηρείτε καθαρό τον περίγυρο από χόρτα και εύφλεκτα υλικά. ☞ Αν θα ανάψετε φωτιά στην αυλή σας για την ετοιμασία φαγητού, αυτό θα πρέπει να γίνει σε ειδικά διαρρυθμισμένο χώρο (ψησταριά ή φούρνο), αφού προηγουμένως καθαρίσετε σχολαστικά τον περίγυρο από ξηρά χόρτα και εύφλεκτα υλικά. ☞ Καθαρίζετε κάθε γωνιά της αυλής σας και αν είναι εφικτό και σε μια ζώνη γύρω από αυτήν, από ξηρά χόρτα, φύλλα και οτιδήποτε άλλο εύφλεκτο υλικό. Επίσης διατηρείται τη στέγη του σπιτιού σας καθαρή από φύλλα ή πευκοβελόνες που συσσωρεύονται σε αυτήν. ☞ Διατηρείτε συνεχώς κλαδεμένα τα δέντρα της αυλής σας μέχρι το 1/3 του ύψους τους και αν πρόκειται για ψηλά δέντρα, κλαδέψτε τα σε ύψος 3 μέτρων από το έδαφος. Αφαιρέστε όλα τα ξηρά κλαδιά από τα δέντρα και τους θάμνους και κλαδέψτε τα κλαδιά που αγγίζουν το σπίτι σας. ☞ Αποφεύγετε να αποθηκεύετε εύφλεκτα υλικά στην αυλή του σπιτιού σας. ☞ Τοποθετήστε γύρω από το σπίτι σας βρύσες ή πυροσβεστικές φωλιές με λάστιχα νερού, που το μήκος τους να φτάνει σε όλα τα σημεία του σπιτιού και της αυλής. ☞ Προμηθευτείτε με κατάλληλους πυροσβεστήρες και άλλα εργαλεία πυρόσβεσης (τσάπες, φτυάρια κλπ). ☞ Αν δείτε άτομο να προβαίνει σε ενέργεια που πιθανόν να προκαλέσει πυρκαγιά, προσπαθήστε να το μεταπείσετε ή ενημερώστε αμέσως το Τμήμα Δασών. ☞ Αν εντοπίσετε καπνό ή φωτιά, ενημερώστε αμέσως το Τμήμα Δασών στο τηλ. 1407.