Υπάρχει κάποια αλήθεια ακόμα και στην άδικη κριτική. Έτσι κι αλλιώς, χρειάζεται μακροθυμία έναντι όσων μας κακολογούν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλοι οι άνθρωποι δίνουν σκληρή μάχη κι ότι όσοι κακολογούν τους άλλους αυτοδηλητηριάζονται. «Nemo malus felix» έλεγε ο Ρωμαίος σατιρικός ποιητής Γιουβενάλης: κανείς κακός δεν είναι ευτυχισμένος.

Αν είμαστε εντάξει με τον εαυτό μας, δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε – ούτε καν τις συκοφαντίες. Οι συκοφάντες ξαφνιάζονται όταν συναντούν ανθρώπους με ικανότητες και καλοσύνη. Οι συκοφαντικές τους πράξεις πρέπει να αποδίδονται σε αίσθημα κατωτερότητας.

Παρ’ όλα αυτά, πολλοί άνθρωποι χάνουν χρόνο και ενέργεια ανησυχώντας για το τι λένε οι άλλοι εναντίον τους. Και δεν είναι λίγοι όσοι ξοδεύουν χρήματα σε δικηγόρους διώκοντας τους συκοφάντες. Συνήθως η μάχη είναι χαμένη – μπορείς να βρεις το δίκιο σου στο δικαστήριο, το δηλητήριο όμως θα έχει χυθεί.

Τέλος σκέψου: μπορούν πράγματι να σε βλάψουν οι κακολογίες όταν είναι εντελώς αβάσιμες;